چالش آماده سازی محل آسانسور

مهمترین چالش در طراحی آسانسور، همچنین نصب و راه اندازی آن، چالش آماده سازی محل آسانسور است. اهمیت آسانسور در زندگی شهری  با رشد بلندمرتبه سازی ساختمان ها  به دلیل افزایش جمعیت و کمبود فضا، به ویژه در شهر های بزرگ نمایان شد، چرا که بدون آسانسور، عملا بلند مرتبه سازی امکان پذیر نبود. آسانسور تنها ماشین متحرک  در دل یک ساختمان است که به عنوان قلب تپنده ی ساختمان، باعث روان شدن رفت و آمد، کاهش زمان جابه جایی و تجربه ای لذت بخش و امن برای مسافران خود می شود.
در این مقاله به بررسی چالش هایی که طراحان آسانسور برای آماده سازی محل نصب آسانسور با آن مواجه می شوند می پردازیم. 
برای آشنایی با چالش آماده سازی محل آسانسور، پیش از هر چیز لازم است بدانیم تعیین محل آسانسور یا جانمایی آسانسور به چه عواملی بستگی دارد.

نخستین چالش: جانمایی آسانسور

جانمایی آسانسور نخستین و مهمترین چالش در مسیر آماده سازی محل آسانسور است. معمار طراح باید تعداد آسانسورها، ظرفیت اسمی هر یک و نوع آسانسورها( مسافربر، باربر و...) را در یک ساختمان معلوم کند و سپس بر اساس دانش خود و مقررات مبحث جانمایی آسانسور و در نظر گرفتن شرایط اقلیمی منطقه، جانمایی آسانسور را انجام دهد.
 اما در جانمایی آسانسور چه پارامترهایی تعیین کننده هستند؟ این پارامترها شامل موارد زیر می شود:
 

1. موقعیت ترافیکی آسانسور

2. فاصله محل آسانسور از اتاق های استراحت

3. ابعاد چاه آسانسور 

موقعیت ترافیکی آسانسور
 

محل نصب آسانسور باید در مرکز حرکتی و ترافیکی ساختمان قرار داشته باشد، به گونه ای که برای دسترسی به آسانسور، نیاز به کمترین حرکت و جابه جایی مسافر یا بار باشد. در این زمینه قوانینی وجود دارد که طراح ملزم به رعایت آنها می باشد.

مقررات تعیین موقعیت ترافیکی آسانسور

 در زمینه جانمایی آسانسور و تعیین موقعیت ترافیکی آسانسور در مبحث پانزدهم مقررات ملی ساختمان ویرایش 1392 مقرراتی وجود دارد که رعایت آنها الزامی است. برخی از این قوانین به شرح زیر می باشد:

• ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﺴﺎﻓﺖ از درِ ورودیِ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن یا آپارتمانها ﺗﺎ درِ آﺳﺎﻧﺴﻮر در هر طبقه 40 ﻣﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.

• آﺳﺎﻧﺴﻮرﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ به ﻧﺤﻮی ﺟﺎﻧﻤﺎﻳﻲ  ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﺎﻓﺖ ﻃﻲ ﺷﺪه توسط  ﻣﺴﺎﻓﺮان ﺑﺮاي ﺳﻮار ﺷﺪن ﺑﻪ هر ﻛﺎﺑﻴﻦ، ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﺷﺪ.

• ورود و خروج افراد از آﺳﺎﻧﺴﻮر به ﻃﺒﻘﺎت و بالعکس ﺑﺎﻳﺪ به راﺣﺘﻲ و ﺑﺪون ﺗﺪاﺧﻞ حرکتی صورت گیرد و ﻓﻀﺎي ﻛﺎﻓﻲ ﺟﻬﺖ اﻧﺘﻈﺎر در ورودی ها و ﺧﺮوﺟﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد.
  در این مبحث جدولی وجود دارد که عمق راهروی مقابل ورودی کابین را بر اساس نوع ساختمان و عمق کابین آسانسور تعیین کرده است که در زیر آمده است:

جدول عمق (عرض یا طول هم راستای عمق کابین) راهرو مقابل ورودی های آسانسور :
 

فاصله محل آسانسور از اتاق های استراحت

فاصله محل آسانسور از اتاق های بستری بیمارستان ها و اتاق های خواب باید به گونه ای باشد که صدای حرکت کابین و تجهیزات آسانسور شنیده نشود. در این زمینه  یکی دیگر از مقررات ملی ساختمان در زمینه جانمایی آسانسور مربوط به فاصله محل آسانسور از اتاق های استراحت چنین است:

در هتلﻫﺎ، بیمارستان ها و ساختمان های ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ ﻻزم اﺳﺖ  ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻧﺘﻘﺎل ﺳﺮ و ﺻﺪاي ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﺣﺮﻛﺖ آﺳﺎﻧﺴﻮر ﺗﻤﻬﻴﺪات ﻻزم   ﺑﻴﻨﻲ ﮔﺮدد و ﭼﺎه آﺳﺎﻧﺴﻮر از اﺗﺎق ﻫﺎي ﺑﺴﺘﺮي ﻳﺎ ﺧﻮاب دور ﺑﺎﺷﺪ.  

بدین ترتیب از ابتدا نقشه ساختمان باید به گونه ای طراحی شود که همزمان محل نصب آسانسور هم در کانون ترافیکی ساختمان قرار داشته باشد، هم از اتاق های استراحت دور باشد، اما اگر جانمایی از قبل انجام شده باشد یا نصب آسانسور در یک ساختمان قدیمی قرار است انجام شود باید به گونه ای عایق بندی صدا انجام شود که صدای حرکت آسانسور در اتاق های استراحت شنیده نشود. 

ابعاد چاه آسانسور

ابعاد چاه آسانسور بر اساس ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎﺑﻴﻦ، ﻧﻮع  در و ﺳﺮﻋﺖ آﺳﺎﻧﺴﻮر ﻃﺮاﺣﻲ می ﺷﻮد. با مراجعه به  جداول موجود در مبحث پانزدهم مقررات ملی ساختمان، مشاهده خواهید کرد که بین مساحت کابین آسانسور و ظرفیت اسمی آن (که بر اساس وزن یا نفر می باشد) تناسبی وجود دارد. بنابراین هر چه ظرفیت اسمی کابین طراحی شده بیشتر باشد، ابعاد کابین آسانسور و در نتیجه چاه آسانسور هم باید بزرگتر در نظر گرفته شود، هر چند جدولی هم برای حداکثر مساحت کابین به ازای وزن یا نفر نیز برای جلوگیری از وارد شدن بار اضافی به ساختمان وجود دارد.
یکی از چالش های آماده سازی محل آسانسور، تعیین ابعاد بهینه برای محل نصب آسانسور یا همان چاه آسانسور است. برای تعیین ابعاد چاه آسانسور باید دو موضوع همزمان مورد توجه قرار گیرد:

1. جابه جایی افراد بیشتر یا بار بیشتر در زمان کمتر، در امن ترین وضعیت ممکن

2. محدودیت ابعادی آسانسور، هم به خاطر طراحی و نقشه ساختمان، هم به دلیل مقررات 
        ملی ساختمان برای جلوگیری از وارد شدن بار اضافی به ساختمان 
   از این رو طراح با بهره گیری از دانش و تجربه خود و ویژگی های ساختمان باید بهینه ترین طراحی را انجام دهد که بیشترین بهره را از کمترین فضای ممکن ببرد.

   دومین چالش: جانمایی تجهیزات آسانسور

   بر اساس ابعاد چاه آسانسور، همه تجهیزاتی که درون چاه آسانسور و بیرون آن قرار می گیرند باید به درستی جانمایی شوند.
   این تجهیزات شامل موتور، تابلوفرمان، کابین آسانسور، ریل ها، وزنه تعادل، کابل ها، تجهیزات سیم کشی، سنسورها، درهای طبقات، بافرها، پاراشوت،گاورنر و.... است که هر کدام باید بدون مزاحمت نصب و بر اساس استانداردهای نصب در جای خود قرار گیرند. 
   تراز بودن تجهیزات و کل سازه آسانسور اهمیت بسیار زیادی دارد، زیرا باعث انتقال صحیح بارهای دینامیکی و استاتیکی می شود و باعث حرکت روان کابین آسانسور می شود و از فرسودگی زود هنگام قطعات و تجهیزات آسانسور ممانعت می کند.در زیر جدول میزان ناترازی مجاز ابعاد چاه آسانسور آمده است:

جدول حداکثر ناشاقولی مجاز ابعاد چاه آسانسور:

چنانکه ذکر شد هر یک از تجهیزات آسانسور نیاز به فضای مشخصی دارند.همچنین چاه آسانسور دارای دو فضای مجزا به نام موتورخانه و چاله آسانسور است که بخشی از تجهیزات در این فضاها قرار می گیرند و بخشی از چالش آماده سازی محل آسانسور مربوط به آماده سازی این فضاها می باشد:  

موتورخانه

بخشی از این تجهیزات که شامل موتور، تابلو برق،گاورنر و... معمولا در قسمت بالای چاه آسانسور در اتاقی مجزا به نام موتورخانه قرار می گیرند.
موتورخانه جایی ست که تجهیزات مرتبط با سیستم نیروی محرکه آسانسور در آن قرار می گیرد. بهترین مکان برای قرارگیری موتورخانه در آسانسورهای کششی بالای چاه آسانسور و برای آسانسورهای هیدرولیکی در پایین چاه می باشد.همچنین اگر موتور آسانسوری از نوع بدون گیربکس یا گیرلس باشد موتورخانه آن درون چاه قرار می گیرد که به آن آسانسور بدون موتور خانه یا روملس می گویند.
یکی از چالش های مربوط به آماده سازی محل آسانسور، ایجاد اتاق موتورخانه است که معمولا بالای پشت بام قرار می گیرد و از نظر طراحی، مورد علاقه معماران ساختمان نیست. با اینهمه در صورتی که شرایط طراحی آسانسور اجازه دهد، می توان از آسانسورهایی که با موتور بدون دنده یا گیرلس حرکت می کنند و نیازی به اتاق موتورخانه ندارند و اصطلاحا روملس نامیده می شوند استفاده کرد. 

 چاله یا چاهک آسانسور

بخش دیگری از تجهیزات آسانسور شامل ضربه گیرهای کابین آسانسور و وزنه تعادل(بافرها) ، پایه های ریل های راهنمای کابین ، فلکه کششی سیم بکسل گاورنر آسانسور ، فلکه کشش زنجیر جبران آسانسور(در صورت وجود) ، چراغ روشنایی ته چاله، نردبان و چاه ارت در قسمت پایینی چاه آسانسور به نام چاله یا چاهک قرار می گیرند. 
فاصله بین پایین ترین ایستگاه آسانسور تا کف چاه آسانسور که مهمترین کارکرد آن نصب ضربه گیر برای جلوگیری از برخورد شدید کابین به کف چاه آسانسور است.

آب بندی چاله آسانسور از دیگر چالش های آماده سازی محل آسانسور است. با توجه به اینکه چاله آسانسور در زیر سطح همکف ساختمان قرار دارد،هنگام آماده سازی محل آسانسور، حتما باید توجه شود که امکان آب بندی چاله آسانسور و عدم نفوذ آبهای زیرزمینی، یا فاضلاب به داخل چاله آسانسور فراهم باشد.

چالش سوم: ایمنی آسانسور در برابر آتش سوزی

یکی دیگر از چالش های آماده سازی محل آسانسور، ایمنی آسانسور در برابر آتش سوزی است. در این خصوص دیواره ها و کف و سقف چاه آسانسور باید از مواد مقاوم  در برابر آتش سوزی باشند. همچنین با توجه به خاصیت دودکشی چاه آسانسور در هنگام آتش سوزی، باید به گونه ای طراحی شود که امکان نصب همزمانِ سیستم فشار مثبت آسانسور با سیستم فشار مثبت راه پله امکان پذیر باشد. علاوه بر این باید تاثیر شرایط شرایط اقلیمی منطقه شامل بازه ی دمایی هوا در طول سال، سرعت و جهت حرکت باد، میزان رطوبت، ارتفاع منطقه از سطح دریا در طراحی لحاظ گردد.

چالش چهارم: هزینه و کیفیت

یکی از مهمترین چالش های طراح و سازنده آسانسور برای آماده سازی محل آسانسور، چالش هزینه و کیفیت است. آنچه مسلم است مهم ترین اولویت در درجه اول، رعایت الزامات ایمنی و استانداردها ست،.پس از آن، این هنر طراح، سازنده و مجری آسانسور است که با بهره گیری از دانش، مهارت و تجربه خود، متناسب با بودجه و هزینه ای که از طرف کارفرما پرداخت می شود، بهترین کیفیت را در زمینه ی طراحی، ساخت، تجهیزات و اجرا و نصب آسانسور ارائه کند. در این خصوص ممکن است مشتری هم خواسته هایی داشته باشد که طراح می تواند با رعایت اولویت ها و الزامات استاندارد و ایمنی، آنها را برآورده کند.

جمع بندی
در این مقاله به بررسی مهمترین چالش هایی که طراحان، سازندگان و نصابان آسانسور برای آماده سازی محل آسانسور با آن مواجه می شوند پرداخته شده است.نخستین چالش، جانمایی آسانسور است که شامل تعیین مناسب ترین موقعیت ترافیکی برای آسانسور، دور بودن از اتاق های استراحت و ابعاد چاه آسانسور می باشد. دومین چالش، جانمایی تجهیزات آسانسور است که شامل تجهیزات درون چاه آسانسور، موتورخانه و چاله آسانسور است. سومین چالش، ایمنی آسانسور در برابر آتش سوزی است که باید بیشترین مقاومت در برابر آتش سوزی و جلوگیری از گسترش آتش و دود در طراحی لحاظ گردد. و آخرین چالش، چالش هزینه و کیفیت است که طراح باید با توجه به محدودیت بودجه و هزینه ساخت، بهترین کیفیت را با رعایت الویت های استاندارد و ایمنی و در نظر گرفتن خواسته های مشتری ارائه کند.
برای کسب اطلاعات بیشتر با شرکت اوج لیفت که دارای بیش از 20 سال سابقه در زمینه نصب و راه اندازی انواع آسانسور و پله برقی می باشد تماس بگیرید.